Antonio Baldacci, udhëtimi enigmatik i botanistit-diplomat italian në Adriatikun Lindor

Antonio Baldacci, udhëtimi enigmatik i botanistit-diplomat italian në Adriatikun Lindor
Historia e panjohur e një studiuesi që mblodhi dhe klasifikoi rreth 100 mijë bimë në Shqipëri. Por që, krahas tyre, publikonte edhe studime gjeopolitike për Shqipërinë dhe rajonin në vitet 1896-1903. Angazhimi në ushtrinë italiane në Vlorë në vitet 1914-1917 dhe bashkëpunimet me institutet dhe revistat shqiptare në kohën e pushtimit fashist

Nga Gëzim Llojdia*

Udhëtimi enigmatik në Adriatikun Lindor i botanistit italian Antonio Baldacci, kishte një mision specifik. Ai ishte nisur nga shteti me formën e çizmes për të arritur vendet, katundet, florën gjerësisht të panjohur, të pa eksploruar sigurisht, të këtij rajoni gati mitik dhe të egër për Evropën e qytetëruar.

Francesco Martelloni sjell dy ese të shkurtra të Baldaccit, që flasin për politikën italiane me konkurrentet e saj, kryesisht Austrinë, për fqinjën e Italisë, Shqipërinë. Kriza politike dhe ndryshimet në këtë shtet, dy ese nga Antonio Baldacci të ardhur nga pena e një studiuesi botanist të fillim shekullit, kanë qenë rezultat i eksplorimit botanik-gjeografik si dhe një vëmendje e veçantë me studimet gjeopolitike të këtij rajoni. Por edhe ato që lidhen me veprimtarinë e tij jozyrtare politike, dhe rrugëtimi i parë shqiptar, u botua në mes të viteve 1896- 1898, në dosjet e kujtimeve të kompanisë gjeografike Italiane.

Martelloni na e përcjell biografinë e botanistit Baldacci. Ai shqyrton vendlindjen e botanistit italian ku gjykohet se ka lindur në qytetin Bologna, në vitin 1867 dhe e ka lënë botën tonë, në mesin e shekullit të XX rreth viteve 1950.

Kush është ky njeri që ka marrë këto epitete: udhëtar, botanist, etnograf, gjeograf-politik dhe linjë diplomatike.

Në rininë e tij udhëtonte për në Mal të Zi, në vitin 1885, ai udhëtoi i vetëm, në këmbë, nga shtrira e Zadarit në kufirin malazez. Një vit më pas, megjithatë, në sajë të ndërmjetësimit të Barnabite babait Cesare Tondini De 'Quarenghi ka filluar një marrëdhënie me Princin Nikolla të Malit të Zi.

Baldacci, që vitin 1887, studioi mjekësi veterinare dhe botanikë në Universitetin e Bolonjës. Udhëtimet e tij të reja dhe shkencore në Mal të Zi, Shqipëri, Epir dhe Kretë shpejt gjetën mbështetjen e Shoqërisë italiane “Geographic”.

Më tej Francesco Martelloni shtjellon: Gjatë këtyre udhëtimeve aventureske ai mblodhi rreth njëqind mijë bimë, me shumëllojshmëri të panjohur më parë. Ai u diplomua në "Zooiatria" në vitin 1891, u bë asistent i Federico Delpino në Institutin botanist të Bolonjës, më pas u largua në vitin 1902, për të mësuar në Shkollën Diplomatike të Universitetit të Romës.

Megjithëse, Francesco Martelloni diku e cek rastin që botanisti italian ishte në shërbim të qeverisë së tij, qoftë edhe me një mision të fshehtë.

“Ekspedita shkencore e Baldaccit, thotë Francesco Martelloni, në Ballkan, përmes rrjetit të miqësive, gjithashtu provoi për interesat ekonomike, politike dhe ushtarake të qeverisë italiane”. Së bashku me vëllezërit e tij (Gjoni dhe Louis), në mes të fillimit të shekullit XX dhe Luftës së Parë Botërore, ai ndërmori nisma të ndryshme të biznesit, financiar dhe komerciale. “Ministria e Jashtme dhe e Brendshme italiane ka vazhduar të besojë në përgjegjësinë e tij”, shkruan, F.Martelloni.

Nga viti 1915 në 1917, qyteti i Vlorës tashmë gjendej i pushtuar nga Italia, ai ishte një konsulent i Divizionit Civile në Komandën Detare të Marinës Mbretërore. Midis viteve 1921 dhe 1922, në kontakt të shpeshtë me Gabriele D'Annunzio, ai kishte planifikuar një ekspeditë të vullnetarëve për Malin e Zi .Në vitin 1925 ai rifilloi angazhimin e tij në Shqipëri me studime dhe publikime, duke punuar me “Bankën e Shqipërisë”, me “Shoqëria për zhvillimin ekonomik të Shqipërisë” dhe “Institutin” për Evropën Lindore. Në vitin 1926 gjendet konsull i përgjithshëm nderi i Shqipërisë në Bolonjë. Në '39, me aneksimin e mbretërisë - "perandorake" - në Itali, u emërua këshilltar kulturor në rang togeri, një post, që ai mbajti deri në krizën politike dhe institucionale dhe ushtarake italiane në vitin 1943. Që nga viti 1946 ai iu përkushtua studimit të Suedisë, Grenlandës dhe Islandës. Ne fakt, kriza politike italiane ishte kapitulli i Italisë fashiste.

Në esenë e dytë, Francesco Martelloni, thotë se ai ishte dedikuar edhe për Shqipërinë më afër gjeopolitikën e implikimet e saj globale në Mesdhe dhe u shfaq në vitin 1903 në revistën "italiane koloniale" kur Baldacci tani futet në gjeografinë politike dhe koloniale. Këto vepra e tij për Shqipërinë dhe Epirin kishte jo vetëm një vlerë shkencore. Hetimet me gërshetim botanik, gjeologjike, hidrografik, orografike, etnografike me konsideratat e racione ekonomike dhe tregtare, sociale dhe gjeopolitike, bënë që Baldacci të kontribuojnë në njohjen e çështjeve që ishin gjithnjë e më shumë në vëmendjen e opinionit publik kombëtare, si dhe të specialistëve (shkencëtarë, diplomatë, ushtarakë, sipërmarrësit, etj).Por, së bashku me njohuri të reja në gjeografi, dhënë me sugjerime politike dhe ushtarake-strategjike. Dhe kjo do të ketë për qëllim rritjen e rolit dhe prestigjin e Italisë, e cila në Shqipëri dhe në Ballkan u shfaq konkurrent, nëse jo antagoniste, aleati i parë i Perandorisë Austro-hungareze. I fundit i fuqive të mëdha evropiane të cilat përballet pastaj në mjedis euro-mesdhetare.

 

Antonio Baldacci dhe revista “Drini”

Revista "Drini", organi zyrtar i DGSPT, ishte i pari për të futur Shqipërinë në të gjitha aspektet e saj në Evropë dhe për të nxitur zhvillimin e turizmit në vend."Drini" kishte si argumente të gjeografisë, arkeologjisë, historisë, vepra artizanale, folklorit, peshkimi, florës, ngjitje malore. Revista nga 1940 në 1943 - ishte i bazuar në Tiranë, Aty bashkëpunuan me kalimin e viteve një numër studiuesish, profesorë universiteti, gazetarë dhe fetare shqiptare dhe italiane. Në mesin përmendur Gjergj Bubani, At Zef Harapi, Ernest Koliqi, Skifter Konica, Perikli Mborja, Petraq Peppo, Stefan Shundi etj midis italianeve bashkëpunëtorëve: Antonio Baldacci, Luigi Baldini,Fernando Bernardini, Gianni Botta,Sandro Brunori, Piero Costa, Daisy De Fornari, IGINO Epicoco, Piero Ghi-glione, Enrico Giansanti, Adriano Great, Emiliano Guidotti, Mario Lariccia, Enrico Lombardi, Nicola Lo Russo Attoma Mazzoni Leandro, In-Dro Montanelli, Sestillio Montanelli, Marco Morosini, Sandro Pichi Ser-butë, Santurini Luigi, Alessandro Serra, Pellegrino Claudio Sestieri, Giuseppe Valentini,Paolo Veronese.Çdo çështje e artikujve kishte si temë historinë shqiptare, artet, vendet turistike, veçanërisht artikuj mbi Alpet shqiptare, arkeologji, florën lokale dhe gjithashtu mbi kolonitë shqiptare në Itali. Suksesi i revistës ishte më e lehtë me përfshirjen e bashkëpunëtorëve prestigjioze: At Giuseppe Valentini S.J., alpinisti famshme Piero Ghiglione, ekspertë dhe gjeografët Antonio Baldacci, Pellegrino Sestieri, i madhi poet Adriano, Indro Montanelli, i famshmi shkrimtari Ernest Koliqi, dhe figura të tjera të rëndësishme. Gjeografi Antonio Baldacci, në artikullin e tij, në një park kombëtar në Shqipëri, botuar në "Drini",1 nëntor 1942, konsideroi si të rëndësishme për të mbrojtur territorin natyral, duke bërë thirrje për krijimin e një parku kombëtar shqiptar,shkruan F. Tagliarini te “Shqipëria turistike.

 

*Studiues

 

Shpërndajeni me miqtë tuaj: